یادداشت:حجت الاسلام ابراهیم حمیدی

تقارن بهار طبیعت و قرآن و همزمانی ۲۱ ماه مبارک رمضان از لیالی پرفیض وبرکت شب های قدر و شهادت مظلومانه امام علی علیه السلام با ۱۳فرودین ماه ۱۴۰۳ روز طبیعت فرصت مناسبی است بیش از گذشته به بیانات این امام عظیم الشان در رابطه با اهمیت طبیعت بیاندیشیم.

پیوند انسان و طبیعت در نهج البلاغه
یکی از اعجاب آورترین و شگفت انگیز ترین زاویه نگاه بهره گیری از طبیعت و روح معنوی جامعه، در فرمایشات و سخنان گرانبهای امام علی(علیه السلام) تجلی پیدا کرده است.
در بحث آفرینش جهان هستی آنچه بسیار مهم است رابطه انسان با طبیعت است که در نهج البلاغه به طبیعت و رابطه آن با انسان توجه وعنایت ویژه ای شده است.
نهج البلاغه به عنوان یکی از ارزشمندترین کتب جهان اسلام دارای مفاهیم و نکات بسیار مهمی در زمینه های گوناگون توحیدی،اعتقادی و مسئله آفرینش جهان هستی است.
در بحث آفرینش جهان هستی آنچه بسیار مهم است رابطه انسان با طبیعت است که در نهج البلاغه به طبیعت و رابطه آن با انسان توجه وعنایت ویژه ای شده است و به عنوان مثال در بخش هایی از خطبه ۹۱ نهج البلاغه به موضوع چگونگی آفرینش آسمان و زمین ،وصف پرودگار در آفرینش موجودات گوناگون اشاره شده است .
اینکه انسان در طبیعت چه جایگاهی دارد و وظیفه ی انسان در قبال طبیعت چیست؟ موضوعی است که حضرت علی(ع) در خطبه ها و سخنان خود بارها به آن اشاره کرده است.

دعوت مولای متقیان به تفکر و تعقل درطبیعت
حضرت علی (ع) در فرازهایی از نهج البلاغه در موارد متعددی به رابطه مادی انسان از خاک که یکی از عناصر طبیعت است اشاره می کند وبیان می دارد که تمام نیازهای مادی انسان اعم از خوراک وپوشاک توسط طبیعت تأمین می شود وطبیعت مسخر و رام انسان است .
در بخشی از خطبه ۹۱ نهج البلاغه مولای متقیان انسان را به زیبا بودن طبیعت وتفکر وتعقل در طبیعت دعوت می کند وبیان می کند که تفکر وتعقل در طبیعت انسان را هدایت می کند و این همان رابطه معنوی انسان با طبیعت است .
از دیدگاه نهج البلاغه انسان جانشین خدا بر روی زمین وطبیعت است ومراحل خلقت او به عنوان یکی از نشانه ها و آیات الهی استدلال شده است. پس انسان دربرابر طبیعت ونعمتهای موجود درآن مسئول است وبایددر عمران وآبادانی آن بکوشدواز طبیعت نگهداری ومواظبت کندزیرا طبیعت تأثیر مستقیم بر روح وجسم انسان دارد.

امام علی (ع) ؛ محیط زیست وحقوق حیوانات
توجه به موضوع  محیط زیست و حقوق حیوانات درکلام و منطق امام اول شیعیان از چنان اهمیت و جایگاهی برخوردار است، که امیرالمومنین علی (ع) در سال ۳۵ هجری و در آغاز خلافت ارزشمند و با برکت خود خطاب به مسلمانان این چنین بیان می دارد:

«اتَّقُوا اللَّهَ عِبَادَ اللَّهِ فِی عِبَادِهِ وَ بِلَادِهِ إِنَّکُمْ مَسْئُولُونَ حَتَّى عَنِ الْبِقَاعِ وَ الْبَهَائِم ؛
حضرت علی (ع) در قسمتی از خطبه ۱۶۷ نهج البلاغه راهکار حفاظت از طبیعت را ارائه می دهد که شامل حفظ درختان ،باغات و حمایت از حقوق حیوانات است و به خوبی وظایف و مسئولیت های مختلف اخلاقی و انسانی را حتی نسبت به مکان ها و جنبندگان و حیوانات مشخص می فرماید.

** سخن آخر:
طبیعت از جمله جلوه های زیبای خلقت الهی است از این رو تقارن بهار طبیعت،بهار قرآن،لیالی قدر و شهادت مولای متقیان حضرت علی (ع)فرصت مغتنمی است ضمن رعایت حرمت ماه مبارک رمضان و ایام ضربت خوردن و شهادت امام اول شیعیان،انسان با تدبر،تأمل و اندیشه در طبیعت بتواند به نوعی خود را به خدای متعال نزدیک تر نماید.

^[1]